Zoals je wellicht eerder al hebt kunnen lezen, neem ik ook altijd zaden mee uit Guatemala en probeer ik de verschillende soorten hier in Nederland uit. Voor diegene die mij niet zo goed kent, zal ik even uitleggen hoe ik bij Guatemala kom, aangezien dit niet voor iedereen een bekend land is. Ik ben zelf in 2000 voor het eerst naar Guatemala gegaan voor een stage van bijna een jaar. Daar heb ik mijn man leren kennen en vanaf die tijd reizen wij zo nu en dan af naar Guatemala. Ik heb het eten daar leren kennen en de bezoeken aan de markt zijn fantastisch.
Heel veel voedsel wat wij nu eten komt oorspronkelijk uit Midden-Amerika. Denk hierbij aan maïs, bonen, pompoenen, tomaten en pepers. Ik heb me erin verdiept en zo beetje bij beetje verzamel ik zaden van de markt.Een aantal soorten heb ik nu al verschillende jaren met met wisselend succes gekweekt. Deze blog over de soorten die ik dit jaar in mijn stadstuintje heb staan.
Mais
In het oorsprongsverhaal van de maya’s de “Popul Vuh’ staat beschreven dat de maya’s van mais gemaakt zijn: “Hombres de Mais”. Mais is dan nu ook nog steeds het hoofdvoedsel van de Guatemalteken. Er zijn vele recepten van maïs op allerlei manieren klaargemaakt. Ook wordt het nog gebruikt in verschillende rituelen.
Ik heb 4 kleuren mais meegenomen uit Guatemala. Deze heb ik in april binnen voorgezaaid. Ik heb een deel hier bij mij in de stadstuin staan en een deel bij mijn ouders. Het mais staat in combinatie met de bonen en de pompoenen geplant volgens de azteekse methode.
Het maïs is inmiddels erg hoog, een aantal zijn zelfs al bijna 3 en halve meter. Ook de stammen zijn erg dik. Bij mijn ouders kom ik zelfs niet meer met een hand om de stammen, zo dik. Onderaan zie je ook dat ze extra wortels aan het maken zijn voor extra stevigheid.
Helaas zijn er nog geen maiskolven gesignaleerd. Ik hoop dat die toch nog gaan komen voordat het te laat is. Deze soorten zijn natuurlijk ook niet gewend aan de relatief korte zomer hier.
Pepers
In het gebied van Guatemala ligt ook de oorsprong van vele pepers. Ik heb verschillende peperzaden dit jaar gezaaid, maar niet alle zaden zijn ontkiemd en niet alle planten hebben het gehaald.
Zo heb ik buiten een serrano peper staan die het fantastisch doen. De pepers zijn zelfs nog groter dan de pepers die ik had meegenomen.
De Guaque heeft nu ook een klein pepertje, dit is een plant die heeft overwinterd en ik nu in de moestuinbak heb geplaatst. Helaas staat hij niet op de ideale plek en ontvangt weinig zon, door de schaduw van andere planten. De Cobanero heeft ook een grotere pot gekregen en lijkt het beter te doen dan vorig jaar.
In de vensterbank heb ik een Chiltepe en Chile Caballo staan. Chiltepe is een kleine venijnige peper. De Chile Caballo heeft nog geen pepers gegeven. Dit is ook een moeilijke soort, het schijnt dat hij pas het tweede jaar vruchten geeft. De plant is nu inmiddels 2 jaar, dus ik zal geduldig af moeten wachten. Er zijn wel al een paar bloemen aangekomen, maar helaas zijn die afgevallen.
Bonen
Ik heb dit jaar heel veel bonen gezaaid, maar helaas door het koude en natte voorjaar is dit niet veel geworden. De bonen die tussen het maïs staan, die doen het al wel fantastisch, behalve dat ze ook nog geen bloemen hebben gevormd. Ik hoop dus dat het seizoen hier lang genoeg is om nog bloemen en dan peulen te vormen…
Ze omhelzen inmiddels het mais met hun lange strengen. Ook in een van de moestuinbakken staan een paar planten. Helaas weet ik niet welke soort dit is, dus dat wordt een verrassing.
Pompoenen
Dit is het tweede jaar dat ik pompoenen uit Guatemala kweek. Hier in mijn stadstuintje staat een plant. Deze is inmiddels al twee keer heen en weer door het maisveldje gegaan en nu zoekt hij een weg tussen de andere planten. Sinds een week of 4 is hij ook gaan bloeien. Eerst alleen maar mannelijke bloemen, maar daarna ook een vrouwelijke bloem. Helaas is deze vrucht afgevallen. Gelukkig heb ik deze soort ook bij mijn ouders staan en daar zitten al een stuk of 4 pompoenen van groot formaat aan.
Tomatillo of miltomate
Dit is een groene tomaat in een jasje. Hij lijkt veel op de kaapse bes. Deze plant kweek ik nu een jaar of 6. Het eerste jaar in een pot, want ik had geen enkel idee hoe groot de plant werd. Nou heel groot dus en hij waaide toen steeds om op het balkon. Ik woonde toen nog in een appartement. Nu kweek ik de plant ook al weer 5 jaar denk ik in mijn stadstuin. Ik ben er achter gekomen dat hij het beter in de schaduw doet. Helaas ook tot ontdekking gekomen dat de slakken ook van de kleine plantjes houden, dus dit jaar ook twee keer moeten planten. Gelukkig de aanhouder wint en nu heb ik dan ook al weer een plant die zo’n 1,5 m hoog is. De eerste vruchtjes komen er aan. Uit voorgaande jaren weet ik dat hij vruchten blijft geven tot aan de eerste nachtvorst.
Chipilin
De bladeren van deze struik worden gegeten, vaak in combinatie met een maisdeeg of in de soep als kruid. Heerlijk en vol met mineralen. Dit is het tweede jaar dat ik deze plant probeer. Dit jaar heb ik dan ook al meer kunnen oogsten. Ik heb helaas nog maar 1 plant want ook de slakken houden van deze exoot…. Ik hoop dat hij bladeren blijft produceren in ieder geval tot aan de eerste nachtvorst. Ik denk namelijk dat hij daar niet tegen kan. Wil je meer over deze plant weten, lees dan dit artikel.
Recept
Bij deze Guatemalteekse planten hoort dan ook een Guatemalteeks recept: Tamalitos de chipilin
- 300 gram maismeel bv Maseca of Pan te koop bij AH
- Chipilin bladeren of snijbiet of eventueel andere kruiden
- 25 gr gesmolten Boter
- 100 witte kaas
- snufje zout
- water
- maisbladeren of aluminiumfolie
Maak een stevig deeg van alle ingrediënten. Dit verdeel in kleine porties en rol dit in het maisblad of aluminiumfolie. Doe ze allemaal in een pan en vul dit met water. Laat het ongeveer 15 minuten koken tot ze gaar zijn.
Buen provecho !
[…] bonen, tomatillo en pompoen Ook mijn experimenten uit de vorige blog over Guatemala hebben nog wat meer tijd nodig. Het maïs is inmiddels gegroeid tot bijna 4 meter!! Het is prachtig […]